ارزیابی روند تغییرات توده های جنگل سری یک طرح جنگلداری دکتر بهرام نیا با توجه به اهداف و برنامه های مدیریتی

چکیده پایش و ارزیابی نتایج حاصل از اجرای طرحها طی دوره های کوتاه مدت و میان مدت و تشخیص تغییرات حاصله در ساختار و ترکیب جنگلهای تحت مدیریت و کنترل این نتایج با توجه به اهداف طرح یکی از چهار رکن اصلی مدیریت جنگل (شناسایی، برنامه ریزی، اجرا، کنترل) می باشد. در این تحقیق تغییرات وضعیت جنگل سری یک طرح جنگلداری دکتر بهرام نیا از جنبه های موجودی، ساختار و ترکیب جنگل در سه سطح سری، پهنه و توده (پارسل) پایش گردیده است. بدین منظور داده ها و اطلاعات آماربرداری قبل از اجرای طرح (سال 1355) و طرح تجدید نظر دوم سری یک (سال 1385) مورد مقایسه قرار گرفت. در هر یک از سطوح، متغیرهای کمی و کیفی از قبیل تعداد در هکتار، رویه زمینی، حجم در هکتار، ساختار قطری و ارتفاعی، متوسط حجم درخت، کهنسالی جنگل، درصد تاج پوشش و ترکیب جنگل مورد مقایسه قرار گرفت. مقایسه متغیر های مورد مطالعه در دو مقطع زمانی با استفاده از آزمون های آماری مربوطه از طریق آزمون های پارامتری t جفتی و t غیرجفتی و ناپارامتری مربع کای و ویلککسون انجام شد. نتایج حاصله نشان داد که بطور کلی تغییرات حاصله تراکم جنگل (تعداد در هکتار)، رویه زمینی و موجودی حجمی جنگل سری یک طی 30 سال گذشته از نظر آماری معنی دار نمی باشد. تراکم جنگل (تعداد در هکتار) به مقدار 5/4 درصد کاهش یافته و رویه زمینی جنگل نیز به مقدار 1/1 درصد کاهش و حجم در هکتار جنگل برعکس، به مقدار 8/3 درصد افزایش نشان داده است. ساختار قطری جنگل تقریباً روند قبلی خود را حفظ نموده است با این تفاوت که کاهش تعداد درختان در طبقات قطری 15 و 20 سانتیمتری حاصل گردیده است. همچنین علیرغم دو دوره دهساله بهره برداری، درختان بسیار قطور مشابه قبل از اجرای طرح باقیمانده است. موجودی حجمی سه پهنه راش- ممرز، ممرز- انجیلی و انجیلی-ممرز در طی30 سال گذشته به میزان 9/8 درصد افزایش داشته است که این افزایش ناشی از برداشت ملایم درختان از این پهنه ها (برشهای تک گزینی، اصلاحی و بهداشتی) و ذخیره بخشی از رویش در اکثر پارسلهای این پهنه می باشد. و برعکس در پهنه آمیخته موجودی حجمی کاهش یافته است که این کاهش موجودی را می توان به بهره برداری شدید از پارسلهای این پهنه با توجه به شیوه برداشت قطع یکسره و یکسره نواری طی دو دوره بهره برداری قبلی نسبت داد. درصد تاج پوشش در هر چهار پهنه کاهش یافته است که با توجه به بهره برداری طی دو دوره اجرای طرح و ایجاد حفره های تجدید حیات طبیعی می باشد. همچنین هدف طرح پارسلهای که به روش جنگلداری دانه زاد همسال با شیوه پرورشی قطع یکسره نواری و با هدف تغییر یه جنگل آمیخته با گونه های با ارزش بوده محقق شده است ولی شیوه پناهی عملاً اجرا نگردیده است. در پارسلهایی که به روش دانه زاد ناهمسال مدیریت گردید اگرچه موجودی حجمی پارسلها افزایش یافته اما افزایش کیفیت خصوصاً تعداد درختان راش و ترکیب جنگل محقق نگردیده است. تداوم پایش و کنترل نتایج حاصل از اجرای طرح هر 10 سال یکبار در پایان دوره اجرای طرح و قبل از تدوین طرح تجدید نظر بعدی پیشنهاد می گردد.. واژه های کلیدی: طرح جنگلداری، ارزیابی، تغییرات کمی و سری یک.